Dieta i przewlekły stres to czynniki ryzyka rozwoju zaburzeń depresyjnych

Depresja jest chorobą, której rozpowszechnienie w krajach Unii Europejskiej szacuje się na 11% .Problem okazuje się dotyczyć głównie krajów zachodnich, gdyż  depresja na świecie to tylko 4,5%. W krajach takich jak Indie, Japonia jest inne kulturowo funkcjonowanie społeczeństwa oraz inna dieta narodowa,  8 milionów obywateli naszego kraju cierpi na różnego rodzaju problemy i zaburzenia psychiczne . To aż jedna czwarta Polaków, a statystyki nie uwzględniają dzieci i młodzieży. Wówczas – jak szacuje Instytut Psychiatrii i Neurologii – ta liczba wzrosłaby do 12 milionów. W Polsce na depresję choruje około 1,5 mln Polaków. Dieta i przewlekły stres to czynniki ryzyka rozwoju zaburzeń depresyjnych.

Dieta jako czynnik związany z zaburzeniami psychicznymi

Społeczne i ekonomiczne koszty depresji są bardzo wysokie, włączając w to okresy niezdolności do pracy, koszty leczenia, świadczenia rentowe, samobójstwa. W związku z tym wiele ośrodków na świecie zajmuje się problemem depresji, bada jej patogenezę, by więcej wiedzieć i skuteczniej z nią walczyć lub jej zapobiegać.
Prawidłowe odżywianie pozwala na całkowite rozwinięcie wszystkich naszych możliwości – tak umysłowych jak i fizycznych.
Istnieje coraz więcej dowodów wskazujących na powiązania między nieprawidłową dietą a nastrojem i zachowaniem człowieka, w tym zachowaniami agresywnymi. Wyniki badań przeprowadzonych w więzieniach na Wyspach Brytyjskich wskazują, iż niedobory pokarmowe mają związek z aktami przestępczymi, wpływają na podniesienie poziomu agresji, choć nie dość dobrze znane są mechanizmy tego powiązania.
Pierwszą i najważniejszą przyczyną niedoborów witamin są błędy dietetyczne oraz przyzwyczajenia kulinarne. Są one związane ze spożyciem dużej ilości różnorodnych produktów wysoko przetworzonych w procesach technologicznych pozbawionych witamin. Do takich produktów spożywczych należą m. in. biała mąka i jej przetwory, ryż łuskany, produkty poddane obróbce termicznej w wysokiej temperaturze, konserwowana żywność o długim terminie przydatności, w wyniku której następuje utrata wielu witamin. 

Niedobory witaminowe jako czynnik związany z depresją 

Rola czynników tzw. zewnętrznych mających związek z depresją jest znacząca i wiąże się z podejściem dietetycznym do zagadnienia depresji. Są to zależności między kwasem foliowym, witaminą B12, witaminą B6 czy omega -3 kwasami nienasyconymi, a w ostatnich latach także witaminą D, mikroelementami takimi jak chrom, bor, cynk i selen, ich poziomami w surowicy a występowaniem zaburzeń depresyjnych. Znane są społeczeństwa, w których spożycie wyżej wymienionych witamin w diecie jest wysokie i w tych populacjach notuje się znacznie niższe wskaźniki zachorowalności na depresję
Stężenia tych witamin tj. kwasu foliowego i witaminy B12 znajdują swoje odbicie w morfologii krwi, w niektórych parametrach, np. MCV, wiążą się z niedokrwistością megaloblastyczną. Niedobory te wiążą się z występowaniem zaburzeń psychicznych takich jak: depresja, choroby otępienne, ostre stany psychotyczne (a także mania oraz objawy schizofrenopodobne).

Kwas foliowy i witamina B12 biorą udział w metabolizmie S-adenozylometioniny (SAM), która jest donatorem grup metylowych, a te z kolei pełnią decydującą rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego.
Ważne jest zatem zwrócenie uwagi na te parametry laboratoryjne (MCV, homocysteina), które są odbiciem m. in. metabolizmu oraz niedoborów wyżej wymienionych witamin. Może to mieć wpływ na skuteczność leczenia depresji, zapobieganie nawrotom. 

Depresja u dzieci i młodzieży

Ciekawym i dopiero badanym zagadnieniem jest znaczenie niewłaściwych nawyków żywieniowych u dzieci i młodzieży, związanych ze zbyt małym spożyciem warzyw i owoców oraz ryb i produktów pełnozbożowych. Stawiane hipotezy w tym zakresie dotyczą powiązań współczesnych nawyków żywieniowych i stylu życia z większą zapadalnością na depresję, agresję, zaburzenia lękowe, nadpobudliwość psychoruchową u dzieci i młodzieży (ADHD). Weryfikacja tych hipotez wydaje się być szczególnie ważna w kontekście odczuwalnych w krajach wysoko uprzemysłowionych zmian proporcji spożywanych węglowodanów, tłuszczów, białka i witamin.

Niedobory u dzieci i młodzieży

Opublikowano badania, w których w zaburzeniach depresyjnych odnotowywano znacząco niższą koncentrację omega-3 kwasów oraz wyższy wskaźnik kwasów omega-6 do omega-3 w estrach cholesterolu i fosfolipidach błon komórkowych. Autorzy sugerują, że depresja związana jest z niedoborami kwasów omega-3 i kompensacyjnym wzrostem kwasów omega-6 w fosfolipidach. W wielu ośrodkach prowadzone są badania nad związkiem kwasów omega-3 z powstawaniem wielu chorób, np.: depresją, ADHD, zaburzeniami lękowymi, otępieniami, otyłością, cukrzycą, miażdżycą i chorobami serca, udarami, stanami zapalnymi, alergią, problemami dermatologicznymi, hormonalnymi, a nawet nowotworami. Bogatym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 są ryby morskie np. makrela, tuńczyk, śledź, łosoś lub oleje roślinne a wśród nich najlepszy wzajemny stosunek niezbędnych kwasów omega-3 do omega-6 mają olej lniany oraz olej rzepakowy.

Depresja na świecie a diety narodowe

Znane są społeczeństwa, w których spożycie omega-3 nienasyconych kwasów w diecie jest wysokie i w tych populacjach notuje się znacznie niższe wskaźniki zachorowalności na depresję. W krajach, w których spożywa się dużo ryb, ,,owoców morza” bogatych w kwasy nienasycone omega-3 oraz zielonych warzyw i owoców (kwas foliowy i witaminy z grupy B), tj. w Japonii, Tajlandii, na Tajwanie, w Hong Kongu, zapadalność na np. depresje sezonowe jest nieoczekiwanie niska w porównaniu do Europy czy USA, gdzie przeważa w konsumpcji żywność wysoce przetworzona, bogata w węglowodany, białko zawierające duże ilości metioniny.
Japończycy, którzy mają światowy rekord w spożyciu ryb (blisko 64 kg rocznie na osobę), mogą się pochwalić najmniejszym wskaźnikiem występowania depresji – zaledwie 0,12%. U Nowozelandczyków, jedzących tylko nieco ponad 11 kg ryb na osobę, depresja występuje z częstością 5,8%, a więc jest pięćdziesięciokrotnie częstsza niż u Japończyków, w Polsce – ponad 10 kg na osobę – depresja ok. 11% .

Styl życia jako główny czynnik związany z depresją

Styl życia a w tym przewlekły stres oraz zachowania zdrowotne determinują w największym stopniu stan zdrowia człowieka (50-60%). W pojęciu stylu życia mieści się wiele czynników, wśród nich bardzo ważną rolę w zdrowiu pojedynczego człowieka i całego społeczeństwa odgrywa odżywianie. To, co jemy ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, zarówno fizyczne jak i psychiczne. Zbyt dużo spożywamy kalorii, tłuszczów głównie nasyconych, węglowodanów i soli, a za mało warzyw, owoców, produktów zbożowych, czy ryb. Dieta wysokotłuszczowa prowadzi do otyłości, chorób układu krążenia. Niewłaściwe odżywianie może prowadzić nawet do nowotworów.
Coraz więcej mamy chorób układu krążenia oraz CUN ( Centralny Układ Nerwowy), w tym nastąpił znaczny wzrost zachorowalności na różnego rodzaju otępienia oraz zaburzenia nastroju. Styl życia odgrywa tutaj znaczącą rolę a  opieka zdrowotna  jedynie w 10% determinuje nasz stan zdrowia!

Wnioski

Przez ostatnie 50 lat nastąpił gwałtowny wzrost spożycia przetworzonej żywności, bogatej w cukry, zwłaszcza proste i tłuszcz nasycony a ubogiej w tłuszcze nienasycone omega-3 oraz witaminy. Nastąpił wzrost zachorowalności na cukrzycę, choroby serca, otyłość a także depresję. Niektórzy naukowcy sugerują, że wzrost liczby pacjentów z depresją może być częściowo spowodowany zmianami we współczesnej diecie ludzi. Poza tym  dobrze wiedzieć też, że leki antydepresyjne mają ogromny wpływ  na trawienie i metabolizm doprowadzając np. do nietolerancji histaminy, Dlatego też,  jeśli już przyjmujesz antydepresanty to odpowiednia dieta jest jeszcze bardziej wskazana, szczególnie jeśli objawy nie poprawiają się albo pogarszają.
Również przewlekły stres, skłonności do uzależnień i nałogi, zanieczyszczenia środowiska, a wreszcie geny mogą wpływać na występowanie depresji i innych zaburzeń psychicznych.

Nowoczesne badanie StresPrint umożliwia określenie aktualnego obciążenia organizmu stresem. Oznaczone zostają wszystkie istotne hormony stresu i neuroprzekaźniki. Chcesz się dowiedzieć ile jest jeszcze energii w twoich akumulatorach skontaktuj się z Erbe Poradnia Dietetyczna.

Zawarte tu informacje mają charakter ogólny i nie stanowią porady. Zawsze konsultuj swój stan zdrowia z dietetykiem bądź lekarzem.