Mój ulubiony przepis na sałatkę jesienną , w której główną rolę odgrywa pieczona dynia piżmowa. Poza nią inne jesienne produkty tj: buraki i brukselka wszystko polane cytrusowym sosem vinaigrette.
Zanim jednak podam Zdrowy przepis na Jesienna sałatka z pieczoną dynią piżmową, pragnę pokazać wam jaką potęgą odżywczą jest powszechnie dostępna dynia piżmowa i jej korzyści zdrowotne.
Korzyści zdrowotne dyni piżmowej
W Polsce wyróżnia się kilka gatunków dyni. Niestety dynia piżmowa jest mniej popularna w porównaniu do dyni olbrzymiej i zwyczajnej . Powody dla których osobiście najczęściej stosuję dynię piżmową w swojej kuchni , postaram się udowodnić poniżej.
Dynia Piżmowa – Cucurbita moschata (C. moschata) jest jednym z warzyw stosowanych w zdrowej diecie, a także w medycynie tradycyjnej w wielu krajach ze względu na wartości odżywcze i zdrowotne bioaktywnych związków uzyskiwanych z jej nasion i owoców. Dynia piżmowa jest uwielbiana na całym świecie ze względu na swój smak i wszechstronne zastosowanie w kuchni. Jednak, to nie jedyne zalety dyni piżmowej. Warzywo to jest skarbnicą wielu witamin i składników mineralnych, które są niezbędne dla naszego organizmu.
Dynia piżmowa – składniki odżywcze:
Miąższ owoców dyni piżmowej zawiera ważny skład odżywczy ze względu na wysoką zawartość węglowodanów, białka i zawartość lipidów można zatem uznać za źródło cząsteczek o wysokim potencjale farmakologicznym i korzyściach zdrowotnych.
Dynia piżmowa charakteryzuje się bogactwem składników odżywczych. W jednej szklance (ok. 200 gram) ugotowanej dyni piżmowej znajduje się:
- tłuszcze – 0,2 gram,
- sód – 8 miligram,
- węglowodany – 21,5 gram,
- błonnik pokarmowy – 6,6 gram,
- cukry – 4 gramy,
- białko – 1,8 gram.
Jedna filiżanka gotowanej dyni piżmowej dostarcza tylko 82 kalorie, z których większość pochodzi z 21,5 gramów węglowodanów. Dynia piżmowa jest dobrym źródłem błonnika pokarmowego, zapewniającego do 24 proc. naszych codziennych potrzeb.
Dynia piżmowa to doskonały wybór dla osób na diecie odchudzającej. Jedna filiżanka gotowanej dyni piżmowej dostarcza tylko 82 kalorie, z których większość pochodzi z 21,5 gramów węglowodanów. Jest dobrym źródłem błonnika pokarmowego, zapewniającego do 24 proc. naszych codziennych potrzeb, dzięki czemu stabilizuje poziom cukru. Ponadto, w jednej porcji znajduje się około 1,8 gram białka i tylko o,2mg tłuszczu.
Dynia piżmowa to także bogactwo witamin i minerałów. W jednej szklance/porcji pulpy (200 gram) znajduje się:
- witamina A – 457% referencyjnego dziennego spożycia (RDI),
- witamina C – 52% RDI,
- witamina E – 13% RDI,
- witaminy z grupy B (B1, B2, B3,B6, B9) – każda 10% RDI,
- magnez – 15% RDI,
- potas – 17% RDI,
- mangan – 18% RD
Wystarczy jedna szklanka gotowanej dyni aby zapewnić organizmowi 4krotnie więcej witaminy A niż dziennie potrzebujemy. Witamina A m.in jest konieczna do utrzymania zdrowej skóry ale również pomaga w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto
Oprócz wymienionych powyżej witamin i minerałów, dynia piżmowa jest również dobrym źródłem wapnia, żelaza, fosforu i miedzi.
Dynia piżmowa – bogactwo aktywnych fitozwiązków
Dynia piżmowa to bogactwo karotenoidów, szczególnie beta-karotenu i luteiny. Pozostałe barwniki to alfa-karoten oraz ksantofile np. zeaksantyna i wiolaksantyna. Owoce Cucurbita Moschata to również źródło polifenoli. W badaniach zidentyfikowano aż 14 rodzajów flawonoidów i 10 kwasów fenolowych. W miąższu dominowały kwas chinowy, p-kumarowy, luteolina oraz cirsiliol.
Zdrowotne działanie dyni piżmowej zapewniają:
Kwas chinowy – związek ten posiada właściwości naprawcze DNA, wzmacniające odporność i przeciwzapalne (Pero i in., 2009).
kwas p-kumarowy (p-CA) ma różnorodne korzystne działanie farmakologiczne jako przeciwutleniacz o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, przeciwwirusowym, przeciwzapalnym i immunomodulującym
kwas trans-cynamonowy – korzystnie wpływa na cukrzycę i jej powikłania (Adisakwattana, 2017).
Cirsiliol (30,40,5-trihydroksy-6,7-dimetoksyflawon) i luteolina to flawony, o których donoszono, że mają silne działanie przeciwnowotworowe ze względu na ich wysoką lipofilność (De Oliveira et al., 2019; Lin i in., 2008). Narginina – przeciwutleniacz posiadający właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (Ben Farhat et al., 2015; Siva i in., 2016
Kwercetyna i pochodne mają zróżnicowane biologiczne działania przeciwko wielu chorobom, takim jak nowotwory, układ krążenia oraz choroby neurodegeneracyjne (David i in., 2016).
Wiele badań wykazało obfite zastosowania tych flawonoidów i fenoli w przemyśle farmaceutycznym ze względu na ich korzystne dla zdrowia działanie.
Dynia piżmowa w tradycyjnej medycynie chińskiej TCM
Dynia piżmowa gotowana a szczególnie jej nasiona znalazły zastosowanie w tradycyjnej medycynie w Chinach, Ameryce Północnej i Meksyku do leczenia zaburzeń pęcherza moczowego, eliminuje pasożyty a wyciągi z jej skórki do leczenia ran.
W nomenklaturze TCM dynia piżmowa jest chłodna , słodka i eliminuje wilgoć, wzmacnia qi.
Pomaga w stanach związanych z wilgocią , jak rozwolnienie, egzema lub obrzęk; reguluje poziom cukru we krwi oraz korzystnie wpływa na trzustkę- stosowana w cukrzycy i hipoglikemii. Powoduje usuwanie śluzu z płuc, oskrzeli i gardła. Regularne spożywanie dyni pomaga w astmie oskrzelowej.
Dzisiejsze badania naukowe potwierdzają jej tradycyjne zastosowanie.
Odkryto, że zawarta w niej kukurbitacyna, paraliżuje układ nerwowy pasożytów co zapewnia walkę z robakami.
Najnowsze badanie opublikowane w 2021r przez Advances in Pharmacological and Pharmaceutical Sciences potwierdziło działanie dyni piżmowej w leczeniu ran: „ Ekstrakt ze skórki C. moschata przyśpiesza gojenie ran ( w tym oparzeniowych) dzięki wysokiej zawartości śluzu i obecności różnych składników, takich jak flawonoidy i związki fenolowe – o których szerzej pisałam wyżej. Coraz więcej dowodów sugeruje, że to wilgotne środowisko wspomaga gojenie ran poprzez kilka mechanizmów, w tym stymulację reepitelializacji, angiogenezę, migrację keratynocytów i indukcję czynnika (HIF-1), który powoduje wytwarzanie endogennych stymulatorów gojenia ran”.
Podsumowanie
Dynia piżmowa i inne Gatunki Cucurbita od wieków uważana są za odżywcze i produkty lecznicze w wielu krajach. Cucurbita są naturalnym źródłem niektórych składników bioaktywnych, takich jak: fenole, saponiny, kwasy tłuszczowe, sterole i węglowodany. To lecznicza roślina o różnym farmakologicznym działaniu m.in. antyoksydacyjne, przeciwcukrzycowe, hepatoprotekcyjne i przeciwnowotworowe.
Jesienna sałatka z pieczoną dynią piżmową
Składniki ( na ok. 4-5 porcji )
1 dynia piżmowa – średniej wielkości
400g brukselki
1/2 pomarańczy ( sok do sosu)
5-6 łyżki oliwy z oliwek
2 łyżeczki soli kamiennej + więcej do smaku
2 buraki czerwone –średnie
1 młody por ( mały)
3 gałązki świeżej bazylii
60g sera koziego (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
- Rozgrzej piekarnik do 180”C
- Dobrze opłucz i wyszoruj buraki, a następnie zawiń je luźno w folię aluminiową, pamiętając o pozostawieniu niewielkiego otworu na odparowanie.
- Umieść je na tacy z brzegami w nagrzanym piekarniku na 45 minut do 1 godziny, aż zmiękną.
- Gdy ostygną na tyle, aby poradzić sobie ze skórką, obierz buraki ze skórki i pokrój je na małe kwadraty. Odłóż na bok,
- Obierz dynię piżmową i wyrzuć nasiona. Pokrój w 2-3cm kostkę i przełóż na dużą blachę do pieczenia. Skrop oliwą z oliwek i posyp szczyptą soli. Rozłóż je na blasze do pieczenia, najlepiej aby nie dotykały się nawzajem. Piecz je w nagrzanym piekarniku przez około 35 do 40 minut, aż będą miękkie i zaczną się karmelizować na brzegach.
- W międzyczasie opłucz i osusz brukselkę i przytnij końce. Wrzuć je do garnka z gotującą wodą i gotuj ok. 5-7min. Przecedź i po lekkim ostudzeniu przepołów je wzdłuż i przełóż do miski. Skrop oliwą z oliwek i posyp sporą szczyptą soli. Ostrożnie przenieś je na rozgrzaną żeliwną patelnię zwykła lub grillową. Postaraj się, aby były położone ciętą stroną do dołu, aby uzyskać ładne złotobrązowy efekt pieczenia.
- Na tacę z upieczoną dynią dołóż buraki, brukselkę, na wierzchu posyp pokrojonym ukośnie na 1 cm plastry, rozsypanym porem. Całość piecz jeszcze 10-15min.
Pomarańczowy sos Vinaigrette
W małym słoiczku wymieszać 3 łyżki oliwy z sokiem z pomarańczy, szczyptę soli. Zamknij przykrywka słoiczek i wstrząśnij, aby połączyć składniki, posmakuj i dopraw przyprawami z większą ilością skoku lub soli, aż będziesz zadowolony.
Całą sałatkę skropić winegretem. Udekoruj świeżą bazylią i podawaj na ciepło z kremowym kozim serem na wierzchu ( opcjonalnie).