Co łączy tak różne choroby jak miażdżyca, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół jelita drażliwego, nowotwory, czy depresja? Jest to przewlekły stan zapalny wynikający z nieprawidłowej reakcji naszego układu odpornościowego. I choć obecnie istnieją liczne dowody naukowe wskazujące na udział tego procesu w patogenezie wielu chorób, nie udało się do tej pory wskazać jednego czynnika podtrzymującego przewlekły stan zapalny w naszym organizmie.Przewlekły stan zapalny jako przyczyna wielu chorób.
Stan zapalny jako odpowiedź układu immunologicznego
Stan zapalny jest bardzo istotnym elementem naszej wrodzonej (niespecyficznej) odpowiedzi odpornościowej, jego funkcją jest wywołanie reakcji obronnej, która ma za zadanie usunięcie z naszego ustroju czynnika stanowiącego zagrożenie. Stan zapalny ze względu na przebieg możemy podzielić na ostry i przewlekły. Ostry stan zapalny i związany z nim proces gojenia jest procesem gwałtownym i samo ograniczającym się. Trwa on zazwyczaj kilka dni i po usunięciu przyczyny zanika bez większych szkód dla organizmu. Może jednak dojść do takiej sytuacji kiedy czynnik „zapalający” nie może być usunięty z ustroju, wtedy ostry stan zapalny przechodzi w przewlekły, co jest zjawiskiem patologicznym. Proces ten może ciągnąć się miesiącami, a nawet latami, prowadząc do nieustannej stymulacji układu odpornościowego, produkcji cytokin prozapalnych (IL-1, IL-6, TNF-α) oraz niszczenia tkanek w miejscu, którym toczy się proces zapalny. Dodatkowo może dochodzić do rozprzestrzeniania się cytokin prozapalnych poprzez układ krwionośny po całym ustroju. W efekcie tego zjawiska pojawiają się objawy, które niekoniecznie kojarzą nam się z procesem zapalnym takie jak depresja, zespół przewlekłego zmęczenia czy migreny. Obecnie obserwujemy epidemię wielu chorób o charakterze przewlekłym, bez udziału drobnoustrojów, jak bakterie czy wirusy.
Co to jest przewlekły stan zapalny ?
Zachodnie społeczeństwo poradziło sobie z większością plag ze strony czynników infekcyjnych, jednakże wciąż rośnie ilość nadwrażliwości, nieswoistych zapaleń jelit oraz chorób autoimmunologicznych – chorób u podłoża, których leży przewlekły stan zapalny o nieznanym pochodzeniu. Dotychczas nie ustalono jednej przyczyny tego zjawiska, ale badania naukowe wskazują na udział czynników środowiskowych w tym fenomenie takich jak: sterylne otoczenie, nieodpowiednia dieta, nadużywanie leków, mała aktywność fizyczna.
Objawy przewlekłego stanu zapalnego bardzo często nie manifestują się w sposób spektakularny jak ma to miejsce w ostrym stanie zapalnym. Szczególnie, gdy jest to proces o niskim nasileniu. Bardzo często osoby, w których organizmie toczy się przewlekły stan zapalny, uznają istnienie swoich dolegliwości za normalny element życia. W wielu przypadkach lekceważą również przyczyny i „leczą” się lekami przeciwbólowymi, bądź „maskują” objawy innymi środkami doraźnymi, co oczywiście nie usuwa przyczyny stanu zapalnego.
Zagrożenia zdrowotne przewlekłego stanu zapalnego
W dłuższej perspektywie, konsekwencje mogą być bardzo poważne, prowadząc do rozwoju schorzeń m. in. choroby Hashimoto, cukrzycy, otyłości, miażdżycy naczyń krwionośnych, a nawet do nowotworów.
Spektrum objawów przewlekłego stanu zapalnego jest bardzo różnorodne i może dotyczyć jednego narządu (objętego procesem zapalnym) lub całych układów. Wynika to z tego, że cytokiny prozapalne mogą być przenoszone przez układ krwionośny, docierając do tkanek bardzo odległych od miejsca objętego procesem zapalnym.
Przykładem ogólnoustrojowego wpływu przewlekłego stanu zapalnego na nasz organizm jest depresja i zespół przewlekłego zmęczenia (ang. sickness behavior).
Najnowsze badania coraz częściej wskazują na udział czynnika zapalnego w etiopatogenezie tych jednostek chorobowych. Wykazano, że u osób cierpiących na depresję dochodzi do wzrostu aktywności Komórek układu odpornościowego, a w ich osoczu wzrasta stężenie cytokin prozapalnych. Obserwacje te potwierdzają także badania na szczurach laboratoryjnych, którym podawano podskórnie określone mieszanki cytokin. U gryzoni wywołało to objawy typowe dla depresji – zmęczenie, apatię, bezsenność, brak apetytu.
Wpływ specyficznych pokarmowo przeciwciał klasy G (IgG) w indukowaniu procesu zapalnego
Ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się roli specyficznych pokarmowo przeciwciał klasy G (IgG) w indukowaniu procesu zapalnego. Według medycznej terminologii jest to nadwrażliwość pokarmowa typu III (znana szerzej jako nietolerancja pokarmowa).
U podłoża patomechanizmu nietolerancji pokarmowej leży gromadzenie się w ustroju dużych ilości kompleksów immunologicznych, które powstają w wyniku reakcji antygenu pokarmowego ze specyficznie wytworzonym przeciw niemu przeciwciałem IgG. Ta nadmierna reakcja układu odpornościowego może powodować odkładanie kompleksów immunologicznych w naczyniach rożnych tkanek. To z kolei powoduje odpowiedź zapalną ze strony układu odpornościowego i niszczenie tkanki w której osadziły się kompleksy.
W konsekwencji w organizmie rozwija się przewlekły stan zapalny, który nasila spożywanie nietolerowanych pokarmów.
Jak rozpoznać nietolerancje pokarmową?
Nietolerancja pokarmowa z udziałem przeciwciał pokarmowo-specyficznych IgG może być sama w sobie przyczyną procesu zapalnego, bądź pogłębiać już istniejący stan zapalny np. jak ma to miejsce w chorobach autoimmunologicznych. Ponieważ nietolerancja pokarmowa jest zjawiskiem indukującym przewlekły proces zapalny w ustroju, niełatwo jest pacjentowi uświadomić sobie, że pokarm może być katalizatorem dla wspomnianych objawów. Wynika to, z tego że nietolerancja pokarmowa z udziałem przeciwciał IgG jest reakcją opóźnioną.
Dlatego bardzo ważne jest diagnozowanie nietolerancji pokarmowej poprzez detekcję specyficznych pokarmowo IgG, a następnie na tej podstawie ustalenie diety eliminacyjnej.
Co to jest dieta eliminacyjna?
Dieta eliminacyjna polega na czasowym, bądź całkowitym wykluczeniu z jadłospisu pokarmu lub grupy pokarmów wywołujących przewlekły stan zapalny.
Udowodniono również, że prawidłowo skomponowana dieta tj. zawierająca produkty o odpowiednim stosunku kwasów omega 3 do omega 6, bogata w błonnik pokarmowy, uboga w nasycone kwasy tłuszczowe oraz produkty o niskim indeksie glikemicznym, ma właściwości przeciwzapalne. Dodatkowo regularna aktywność fizyczna o umiarkowanym nasileniu wygasza procesy zapalne w naszym organizmie. Te wszystkie elementy stanowią fundament Indywidualnego Modelu Żywieniowego, którego celem jest „wyciszenie” reakcji zapalnej w naszym organizmie.
Czy powinniśmy się martwić poziomem białka C- reaktywnego CRP?
Arytmia serca, niskie ciśnienie i inne objawy czy nietolerancja histaminy?
Zawarte tu informacje mają charakter ogólny i nie stanowią porady. Zawsze konsultuj swój stan zdrowia z dietetykiem bądź lekarzem.