dieta Polaka, edukacja żywieniowa, przyprawy korzenne, otyłość, cukrzycaW obecnych czasach podstawą pożywienia jest mięso, ponadto rzadko spożywamy żywność naturalną, została ona zastąpiona produktami wysoko przetworzonymi. Taka żywność zdecydowanie różni się od naturalnej walorami odżywczymi i smakowymi. Dlatego też prawdziwa edukacja żywieniowa, a nie ta kierowana tylko i wyłącznie chęcią sprzedaży jest dzisiaj kluczową!
Artykuł przedstawia fakty historyczne, które wpłynęły na ewolucje zachodniego sposobu odżywiania się. Zwraca również uwagę na popełnione błędy, które doprowadziły nas do obecnej sytuacji, kiedy otyłość, choroby serca i cukrzyca stały się powszechnymi dolegliwościami. A kalkulacje dotyczące przyszłości nie są optymistyczne.

Przyszłość zaczyna się dzisiaj, nie jutro – powiedział Jan Paweł II.

Dlatego przeczytaj to teraz  dla lepszej przyszłości Twojej oraz Twoich dzieci, wnuków 🙂.

Człowiek i jego pożywienie na przestrzeni wieków

Wszystkie żywe organizmy, w tym także człowiek,  aby żyć muszą się odżywiać. Zaspokajanie tej podstawowej potrzeby fizjologicznej decyduje o zdrowiu, rozwoju i kondycji fizycznej. Zdobywanie pożywienia od początku historii ludzkości, było podstawowym zajęciem człowieka i decydowało o rozwoju cywilizacyjnym społeczności ludzkiej. W początkowym okresie podstawą pożywienia człowieka były owoce, korzenie i liście roślin z niewielkim dodatkiem  mięczaków, jaj ptasich i owadów.  Stopniowo nasi przodkowie nabywali umiejętności łowieckie, a stało się to około 3 mln lat temu. Pozwoliło to na wzbogacenie pożywienia o mięso dzikich zwierząt.

Nabycie umiejętności rozniecania ognia

dieta Polaka, edukacja żywieniowa, przyprawy korzenne, otyłość, cukrzycaKolejnym ważnym krokiem było nabycie umiejętności rozniecania ognia, co jak się szacuje nastąpiło 400 000 lat temu.  Wraz z tą umiejętnością zmienił się sposób przygotowania pożywienia. Pieczenie  mięsa i innych produktów, pozwoliło  na pozyskiwanie pożywienia o lepszej, łatwiejszej przyswajalności.

Kiedyś miałam okazję czytać bardzo ciekawy artykuł o wynikach badań brazylijskich naukowców, według których spożywanie pokarmów gotowanych miało decydujący wpływ na rozwój ludzkiego mózgu. Naukowcy praktycznie zademonstrowali fakt, że gdyby nie gotowanie i obróbka termiczna pożywienia, która pozwoliła na szybsze trawienie i dostarczenie kalorii (energii) do komórek, organizm nie miałby wystarczająco dużo energii by budować i rozwijać nowe komórki mózgu.

W opinii naukowców na samej surowiźnie nasz mózg daleko by nie zaszedł, a raczej – nie ewoluował.
Gdyby nie ogień i możliwość gotowania, pieczenia nasz mózg byłby wielkości mózgu małpy.


Początki uprawy roślin i hodowli zwierząt

Wreszcie około 10 000 lat temu człowiek zaczął uprawiać  rośliny i hodować zwierzęta. Obszarami gdzie ten styl zdobywania pożywienia pojawił się najwcześniej były Azja i Egipt, a około 5000 lat temu  rozpowszechnił się także w Europie. Zdobywanie pożywienia stało się znacznie łatwiejsze i nie wymagało już tyle czasu.  Powstawały w tym okresie pierwsze społeczności, zaczęto budować osady i tak doszło  do powstania starożytnych cywilizacji, a każda z nich związana była z uprawą określonego zboża:
– w Chinach uprawiano  ryż;
– w Babilonie, Egipcie, Grecji i Rzymie  – pszenicę,
–  cywilizacje Azteków, Inków i Majów związane były z uprawą kukurydzy.

Stopniowo człowiek udoskonalał nabyte umiejętności, produkcję roślinną zwiększano wprowadzając systemy nawadniania, nawożenia, płodozmianu, a wreszcie mechanizację, chemizację i modyfikację genetyczną.  W miarę rozwoju cywilizacyjnego stopniowo odkrywano i udoskonalano sposoby utrwalania żywności co pozwalało na przechowywanie jej przez dłuższy okres czasu. Prawdopodobnie już w okresie neolitu stosowano suszenie i solenie żywności. 

Na przestrzeni dziejów sposób odżywiania człowieka stopniowo ewoluował i tak z istot roślinożernych staliśmy się wszystkożercami.

Historia zmian sposobu żywienia Polaków.

dieta Polaka, edukacja żywieniowa, przyprawy korzenne, otyłość, cukrzycaTakże w Polsce sposób odżywiania się ulegał zmianom na przestrzeni wieków. Początkowo odżywianie się było ściśle uzależnione od prymitywnej produkcji rolniczej, zasobów lasów i wód. Podstawą pożywienia były zboża: żyto, pszenica, jęczmień, owies i proso. Znane były także niektóre warzywa i owoce takie jak: marchew, ogórki, rzepa, jabłka i wiśnie. Istotnym uzupełnieniem pokarmu była dziczyzna oraz ryby, a jako przypraw używano soli, czosnku i miodu.

W kolejnych wiekach (XIV –XVII) znacząco rozwinęła się zarówno produkcja roślinna jak  i zwierzęca, zaczęto hodować  krowy, świnie, owce oraz drób. Zaczęło rozwijać się przetwórstwo, powstały młyny, browary i gorzelnie co przyczyniło się do zwiększenia różnorodności pożywienia.

  Wpływ obcych zwyczajów żywieniowych w Polsce

Polacy coraz częściej podróżowali, poznawali zwyczaje żywieniowe innych narodów, a wiele z nich zaszczepili we własnych domach. Pojawił się zwyczaj zawierania mieszanych małżeństw w rodzinach królewskich i wśród arystokracji, co również przyczyniło się do wprowadzania nowych zwyczajów w sposobie żywienia.
Sprowadzono i zaczęto uprawiać w Polsce  nieznane dotąd warzywa, a z „krajów zamorskich” sprowadzono  przyprawy korzenne.

 Pod koniec XVII wieku zdecydowanie uformował się już sposób odżywiania Polaków. Podstawą pożywienia było  mięso, przygotowywane na wiele różnych sposobów: pieczone, duszone, gotowane.  Posiłki składały się  z wielu dań i spożywane były w określonych porach dnia: śniadanie, obiad  i kolacja.

Okres zaborów (od końca XVIII do początku XX wieku) także pozostawił ślad w zwyczajach żywieniowych. Dziś jeszcze można zauważyć różnice w przygotowywaniu tradycyjnych potraw,  jakie zostawili po sobie Rosjanie- np. pierogi, Austriacy- np. sernik i Niemcy – np. schabowy z kapustą.

Okres drugiej wojny światowej i pierwsze lata powojenne, to czas gdy podstawą pożywienia stały się produkty zbożowe oraz ziemniaki, spożywano niewielkie ilości mięsa oraz warzyw i owoców co było powodem powstawania niedoborów witamin, a także żelaza.

W kolejnych dziesięcioleciach, aż do końca lat osiemdziesiątych, stopniowo spadało spożycie ziemniaków i produktów zbożowych, a wzrastało spożycie mięsa, znacznie wzrosło spożycie tłuszczu i cukru.

Następstwem tego był wzrost częstości występowania chorób dieto zależnych, takich jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nowotwory przewodu pokarmowego, osteoporoza,  otyłość, choroba  niedokrwienna serca itp.

Po roku 1989 nastąpiło duże rozwarstwienie społeczeństwa. Duża liczba obywateli naszego kraju żyje na skraju ubóstwa, co jest główną przyczyną niedoborów pokarmowych wśród tej części ludności. Pewien procent Polaków żyje na poziomie porównywalnym do krajów wysokorozwiniętych. Coraz większe znaczenie dla sposobu odżywiania oraz stanu odżywienia i zdrowia ludności Polski mają czynniki ekonomiczne oraz oświata żywieniowa.

Edukacja żywieniowa

W warunkach gospodarki rynkowej na sytuację żywieniową Polaków istotny wpływ wywierają takie czynniki jak: eksport i import żywności, dynamiczny rozwój przetwórstwa produktów żywnościowych, marketing i reklama. Często promowane są produkty o wątpliwej jakości odżywczej i wręcz szkodliwe dla zdrowia. W obecnych czasach podstawą pożywienia jest mięso, ponadto  rzadko spożywamy żywność naturalną, została ona zastąpiona produktami wysoko przetworzonymi. Taka żywność zdecydowanie różni się od naturalnej walorami odżywczymi i smakowymi. Dlatego też prawdziwa edukacja żywieniowa, a nie ta kierowana tylko i wyłącznie chęcią sprzedaży jest dzisiaj kluczową!

W latach 90-tych XX wieku przeciętna dobowa  dieta Polaka zawierała około 3000kcal.  Około 60% tej wartości pochodziło z węglowodanów, ponad 30%  z tłuszczów i około 10% z białka (w 50% zwierzęcego). Spożywano także na dobę około 15g soli kuchennej oraz około 400mg cholesterolu. W efekcie takiego sposobu żywienia ponad 1/3 ludności w Polsce cierpi na różne schorzenia dieto zależne (ok. 80 jednostek chorobowych ma związek z odżywianiem), a w strukturze zgonów przeważa umieralność na choroby układu krążenia i nowotwory.

Edukacja żywieniowa, a co za tym idzie wzrost świadomości konsumentów przyniosły w ostatnich latach korzystne zmiany w nawykach żywieniowych. Znacząco wzrosło spożycie warzyw, owoców i ich przetworów. To wszystko prawda poza faktem, że na ulicach widzimy coraz więcej  dorosłych a co gorszę dzieci z nadwagą lub otyłych….

Problem otyłości i chorób  dieto zależnych w dzisiejszej Polsce

  • Co druga osoba w Polsce ma nadwagę lub jest otyła
  • Co trzeci Polak choruje na nadciśnienie tętnicze
  • 70% dorosłej populacji ma nieprawidłowy profil lipidowy ( cholesterol, trójglicerydy)
  • Ponad 2 mln Polaków choruje na cukrzycę

dieta polaka, edukacja żywieniowa, przyprawy korzenne, otyłośćOtyłość to również najczęstsze zaburzenie odżywiania występujące w wieku dziecięcym i wśród młodzieży. Z danych przedstawionych  przez Instytut Matki i Dziecka, wynika, że nadwaga lub otyłość występuje u 16% osób poniżej 18 roku życia.

Nie jest dobrze. Otyłe dzieci to, z większym prawdopodobieństwem, otyli dorośli.

A jaka nas czeka przyszłość?
Otóż według WHO w 2030 r. będzie na świecie 38% osób z nadwagą i 20% z otyłością.

Wnioski nasuwają się same. Pomocy specjalistów będzie potrzebowało coraz więcej osób. Dieta Polaka przeciętnego wymaga  często poważnej korekty. Badania pokazują, że odpowiednio dopasowana dieta jest bardzo istotna, ale żeby skutecznie walczyć z nadwagą i otyłością, potrzebny jest oręż w postaci połączonych sił diety, zmiany stylu życia i regularnej aktywności fizycznej.

Źródło

1.Gawęcki J., Hryniewiecki L., red. : Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2008

2.Charzewska J.: Żywienie w ewolucji człowieka. Żyw. Człow. i Metab., 14, 122 – 128, 1987 Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B., red.: Normy żywienia człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008

3. doc. dr hab.Lucyna Ostrowska , Konferencja: Medycyna i dietetyka spersonalizowana w profilaktyce i diagnostyce chorób dieto zależnych, Białystok 04.11.2017

4. Barczyk Artur, Kutkowska-Kaźmierczak Anna: Genetyka otyłości, IV Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Instytutu Matki i Dziecka „Otyłość u dzieci i młodzieży 2017. Problem trudny i złożony”, Warszawa, 29.09.2017

Bądź w kontakcie i otrzymuj:

-> nowości na blogu
-> darmowe porady dietetyczne
-> wyjątkowe przepisy kulinarne

Zapisując się do newslettera wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych przez administratora danych osobowych firmę " ERBE Agnieszka Haszczyńska" z siedzibą w Warszawie, adres: (02-765 Warszawa al. Wilanowska 95 lok. 44, w celach marketingu bezpośredniego produktów i usług oferowanych przez firmę w tym otrzymywania newslettera, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 1) ustawy o ochronie danych osobowych, a od 25 maja 2018 r. zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a RODO. Informacje Administratora wymagane art. 13 RODO zawarte są w Polityce Prywatności.

Czekaj...

Dziękuję za dołączenie!

Call Now Button