Według chińskiego horoskopu, rok 2025 to rok Drewnianego Węża. Co nam przyniesie dla zdrowia? Jako dietetyk integrujący dietetykę kliniczną z tradycyjną, przedstawię zalecenia dietetyczne najlepsze dla utrzymania zdrowia w roku drewnianego węża ? Dla sceptyków, którzy z uśmiechem nieco ironicznym czytają to i zastanawiają się jak to możliwe, że istnieje dieta na dany rok astrologiczny i do tego jeszcze chiński. Postaram się wyjaśnić w pewnym uproszczeniu analogię pomiędzy nauką a tym co tradycyjne.
Złość zdrowiu szkodzi. Uważaj na dietę w Roku Węża!
Rytmy biologiczne – cykliczne zmiany procesów fizjologicznych w czasie.
Każda funkcja wewnątrz ustrojowa podlega rytmicznym zmianom poziomu. Znajomość tych zmian ułatwia planowanie działalności człowieka i zrozumienie tych zjawisk biologicznych (Mała encyklopedia medycyny, PWN, Warszawa 1982, s.46. Dziedziną zajmującą się rytmiką procesów biologicznych jest chronobiologia. Nauka ta ma swe początki już w XVIII w.
Od tego czasu naukowcy przeprowadzili szereg doświadczeń, aby stwierdzić, że szereg procesów fizjologicznych roślin, zwierząt i ludzi przebiega w rytmie dobowym i jest regulowane na drodze endogennej.
Rodzaje rytmów biologicznych:
- rytm dobowy – cykl snu i czuwania trwający ok. 24 godzin,
- rytm miesięczny – zależny od cyklicznego ustawienia Ziemi i jej satelity Księżyca,
- rytm sezonowy – zależny od pór roku,
- rytm wieloletni – zależny od Natury ( wszystko co wokół łącznie z makrokosmosem )
Rytm dobowy dotyczy nie tylko snu i czuwania, o czym dużo wcześniej pisałam. Rytm czynności naszych narządów wewnętrznych zależy od faz czuwania i snu, zmieniając się razem z nimi (Wolański, Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania, PWN, Warszawa 1979, s.61).
Przykłady :
- Nerki wydalają maksymalną ilość wody, mocznika, chlorków i sodu o godz. 14.00, min. ok. godz. 2.00 jest to wyraźny rytm 12-godzinny. Jeżeli wstajesz w nocy 2-3 razy na siusianie to jest znak zaburzeń cyklu pracy narządów, czuli coś nie tak.
- Wątroba cechuje się cyklicznym rytmem wydzielania glikogenu i bilurbiny.
- Wyraźny rytm wydzielniczy wykazuje część rdzeniowa nadnerczy. Główny jej hormon adrenalina (tzw. hormon stresu) jest wydzielany do krwi przede wszystkim w fazie czynnej, obniżając się zdecydowanie w fazie spoczynku. Szczyt wydzielania adrenaliny to godz. 14.00, spadek ok. godziny 2.00. Świadczy to o tym, że niektóre czynności fizjologiczne mają podobny rytm dobowy, którego fala wzrasta w ciągu dnia, a spada w nocy,
Jeśli wybudzasz się w nocy, nie możesz zasnąć, masz wysokie ciśnienie, arytmię, syndrom wyczerpania, brzuszek rośnie pomimo zdrowego odżywiania , to może oznaczać, że twój rytm dobowy jest zaburzony.
Stres ale także negatywne emocje takie jak złość i gniew pobudza hormony stresu wpływając na nasz nastrój ale także i zdrowie ale więcej o złości dowiesz się w dalszej części artykułu.
Rytmy dobowe, nasze samopoczucie , zdrowie dodatkowo są zależne od:
- Rytmów około miesięcznych ( każdy wie, że są dni gdy kobieta staje się mniej znośna ale mężczyzna też tylko zależy to fazy dnia)
- Pory roku ( sezonowe infekcje, problemy żołądkowe itp.)
- Rytmów wieloletnich ( epidemie, wzrost zachorowalności danych narządów, w latach 2023 – 24 wzrosła zachorowalność związana z wątrobą i drogami żółciowymi o około 20% w stosunku do lat poprzednich)
W astrologii chińskiej horoskopy roczne są określane w różnych cyklach wieloletnich. I to jest ten pierwszy moment nawiązania do 2025 roku drewnianego węża, końca trzyletniego cyklu drewna i początku cyklu ognia ale do takiego rozumienia jeszcze wrócę.
Podsumowując rytmy biologiczne dodam, że w latach 60-80 tych było wielu naukowców badających rytmy biologiczne. Były też projekty dla branży medycznej i przemysłu farmaceutycznego dotyczące podawania leków zgodnie z rytmem dobowym człowieka aby zwiększyć ich skuteczność przy niższych dawkach.
Ale tak dziwnie się złożyło, że dzisiaj każdy kto bierze leki to ma spożyć rano i ewentualnie jeśli są 2-3 rodzaje leków na ten sam objaw np. wysokie ciśnienie to 2-gi lek ma spożyć wieczorem aby się wzajemnie nie znosiły. A może gdyby był podany wg rytmu dobowego to może wystarczył by tylko jeden lek zamiast dwóch leków lub nawet ich więcej…….
Na podstawie chronobiologii wiemy, że możliwości czynnościowe naszych narządów tj wątroba, nerki, serce, układ pokarmowy, nastrój zależne są od rytmów biologicznych dobowych, miesięcznych, pór roku i rytmów wieloletnich.
Wiadomym jest też, że stres ale także negatywne emocje takie jak złość i gniew pobudza hormony stresu wpływając na nasz nastrój. Ale czy wiesz, że jeśli są w nadmiarze lub/i długotrwale to znacząco wpływają na nasze zdrowie fizyczne?
Co wspólnego mają rytmy biologiczne z gniewem, wątrobą i rokiem drewnianego węża?
W astrologii chińskiej horoskopy roczne są określane w różnych cyklach wieloletnich. 29.01. 2025 rozpoczyna się Rok Drewnianego Węża yin. Jednocześnie jest to końcowy okres trzyletniego cyklu drewna i początku cyklu ognia.
Drewno yin reprezentuje narząd wątroby i gniewny nastrój. Ogień w ludzkim ciele jest związany z krążeniem serca i krwi oraz stanem zapalnym. Lata ognia ułatwi przybieranie na wadze, przyniesie otyłość i cukrzycę ( wg Raymond Lo 2025 Wood Snake forecast).
Ostatnie lata niestety nie pomagały ani naszej psyche ani somie. Poprzedni cykl 3 letni żywiołu Wody(, wszyscy pamiętamy pandemię kcowidową) oraz związanym z tym elementem lękiem. Czytając ten artykuł dobrze skupić się inaczej zacząć być uważnym , obserwować ciało, objawy w powiązaniu z emocjami, które pojawiają się. W dalszej części dowiesz się jak może zrujnować twoje zdrowie długotrwała złość, frustracja, gniew.
Przykłady analogii złości do wątroby i elementu drewna
TCM:
Złość wątroby
HIPOKRATES:
choleryk – osobowość z przewagą żółci;
LUDOWE PRZYSŁOWIA:
Żółć go zalała ,
złość go zalała ,
Złość piękności szkodzi
Zapewne część z Was pomyśli, że nie można jednoznacznie utożsamiać Teori Poliwagalnej czy chronobiologii z tradycyjną medycyną i astrologią chińską, ponieważ pochodzą one z zupełnie odmiennych systemów medycznych i mają różne konteksty. Jednak można zauważyć pewne podobieństwa, które mogą prowadzić do wyraźnych analogii, szczególnie w odniesieniu do symptomów zdrowotnych.
Medycyna chińska z założenia odrzuca podział człowieka na psyche i somę ( ciało), ponieważ głosi jedność ciała i umysłu. Dzisiaj teoria poliwagalna, której twórcą jest psychiatra kliniczny Steven W.Porges, podkreśla rolę nerwu błędnego, łączącego psychikę z ciałem. Na bazie tej teorii opierają się dzisiaj innowacyjne formy terapii, uwzględniające mechanizmy fizjologiczne leżące u podstaw symptomów w wielu zaburzeniach psychicznych, fizycznych i behawioralnych (Steven W.Porges, Bezpieczeństwo poliwagalne, WUJ, Kraków 2021, wstęp)
Złość zdrowiu szkodzi.
Gniew naturalnie ostrzega nas przed niebezpieczeństwem i inspiruje do działania. Jak podaje American Psychological Association (APA) gniew to emocja charakteryzująca się odczuwaniem wrogości wobec kogoś lub czegoś, co cię skrzywdziło. Raymond Chip Tafrate, psycholog kliniczny i profesor w Central Connecticut State University w New Britain wyjaśnia, że gdy uczucie złości jest zbyt częste, zbyt intensywne, trwające zbyt długo lub nieproporcjonalnie do zdarzenia je wywołującego, emocja ta może mieć niekorzystny wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie.
Gniew jest częścią reakcji walki, zamrożenia lub ucieczki, w której nadnercza zalewają organizm hormonami stresu, takimi jak adrenalina i kortyzol –(wg portal everydayhealth.com, dr Tafrate).
Złość, podobnie jak inne intensywne emocje, może mieć znaczący wpływ na zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Poniżej znajdziesz główne efekty złości na organizm:
Fizyczne skutki złości:
- Stres i reakcja „walcz lub uciekaj”:
– Złość uruchamia układ współczulny, powodując wzrost poziomu adrenaliny i kortyzolu (hormony stresu).
– Zwiększa tętno, ciśnienie krwi oraz poziom cukru we krwi, przygotowując organizm na reakcję.
– Gniew gdy jest częścią reakcji tzw. zamrożenia ( gniew zamrożony, długotrwały, bez walki lub ucieczki) – Zaburza pracę układu przywspółczulnego i nerwu błędnego co doprowadza do zaburzeń układów czynnościowych jak niżej. - Układ sercowo-naczyniowy:
– Regularne wybuchy złości mogą zwiększać ryzyko nadciśnienia, arytmii, chorób serca i zawałów.
– Może dochodzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych przez długotrwałe działanie wysokiego ciśnienia. - Układ trawienny:
– Ciągłe uczucie złości wpływa również negatywnie na pracę układu pokarmowego. Coraz więcej badań pokazuje, że jelita to nasz „drugi mózg”. Jedną z ról naszego autonomicznego układu nerwowego jest pomoc w regulacji trawienia. Jeśli organizm jest w permanentnym stanie „walki lub ucieczki” to ten stan może ulec zaburzeniu. Badania pokazują, że stres może prowadzić do nieprzyjemnych objawów ze strony układu pokarmowego,
– Złość może zakłócać trawienie, prowadzić do problemów takich jak ból brzucha, biegunki, zaparcia, zgaga, wrzody żołądka czy zespół jelita drażliwego (IBS).
– Może prowadzić do insulinooporności, otyłości, cukrzycy - Układ odpornościowy:
– Chroniczna złość obniża odporność, czyniąc organizm bardziej podatnym na infekcje. - Problemy ze snem:
– Złość i stres mogą zakłócać sen, co prowadzi do zmęczenia, obniżonej koncentracji i osłabienia ogólnego zdrowia.
– Przedłużające się uczucie gniewu i złości jest jednym z czynników wpływających na jakość snu. Jedno z badań wskazuje na korelację między gniewem a zaburzeniami snu, takimi jak trudności z zaśnięciem i utrzymaniem snu u osób w średnim wieku. Umiarkowany do wysokiego poziom gniewu u badanych dorosłych Koreańczyków wiązał się ze wzrostem ryzyka zaburzeń snu o 40-70 proc.
Czy istnieje powiązanie otyłość i sen? Niska jakość snu vs. nadwaga - Złość piękności szkodzi
– Złość, gniew i odczuwany stres odbijają się na naszym wyglądzie. Jest więc nieco prawdy w powiedzeniu, że „złość piękności szkodzi”.
– Przewlekły stres może powodować problemy skórne, takie jak trądzik, wypadanie lub przerzedzenie włosów. Może też nasilać objawy chorób takich jak egzema czy łuszczyca.
– Gniew „wypisany na twarzy” — ściągamy usta, marszczymy czoło, co sprzyja powstawaniu i pogłębianiu się zmarszczek. Gniew wpływa również na gojenie się ran i proces odnowy komórek skóry.
Psychiczne skutki złości:
- Problemy z kontrolą emocji:
– Częsta złość utrudnia zdrowe przetwarzanie emocji, prowadząc do poczucia frustracji i drażliwości. - Depresja i lęk:
– Niewyrażona złość może przyczyniać się do depresji, podczas gdy częste wybuchy złości mogą pogłębiać stany lękowe. - Relacje międzyludzkie:
– Nieopanowana złość może niszczyć relacje z bliskimi, prowadząc do izolacji społecznej i stresu emocjonalnego.
Jak minimalizować negatywne skutki złości?
1.Techniki relaksacyjne:
-Głębokie oddychanie, medytacja, joga czy progresywna relaksacja mięśni pomagają obniżyć poziom stresu.
2. Zarządzanie emocjami:
– Ćwiczenie asertywności, rozmowa o swoich uczuciach w konstruktywny sposób lub korzystanie z terapii.
3. Aktywność fizyczna:
– Regularne ćwiczenia fizyczne pomagają spalać nadmiar adrenaliny i poprawiają nastrój.
4. Zmiana perspektywy:
– Ćwiczenie wdzięczności, akceptacja sytuacji, na które nie mamy wpływu, i rozwijanie empatii wobec innych.
5. Stymulacja nerwu błędnego:
– Stymulacja nerwu błędnego wpływa na zdrowie całego organizmu
Stymulacja nerwu błędnego wpływa na zdrowie całego organizmu
Śmiech to zdrowie: odchudza, relaksuje i reguluje odporność
Dieta na złość w/g Tradycyjnej Medycyny Chińskiej (TCM)
Od kiedy zaczęłam interesować się dietetyką związaną TCM stałam się bardziej wyrozumiała, ponieważ wiedziałam, że jeżeli ktoś jest impulsywny lub arogancki albo szybko wybucha gniewem czy płaczem natychmiast powinien zadbać o swoją Wątrobą , chociażby poprzez odpowiednią dietę ale też poprzez odpowiednią dla niej aktywność fizyczną. Dodam, że w ujęciu TCM wątroba nie jest typowym fizycznym organem, ale funkcjonalnym konceptem opisującym dynamikę energii w ciele.
Z jednej strony Wątroba nie lubi przegrzania – czyli ostrych i pikantnych potraw, alkoholu, mięsa (szczególnie: mięsa grillowane, baraniny, jagnięciny, kiełbas, wędlin), innych używek czy też stresu, ale z drugiej strony – nie lubi też zastoju, czyli bezruchu – dlatego też wskazana jest odpowiednia aktywność fizyczna.
Kiedy Wątroba zostanie zablokowana, energia ulegnie zastojowi (co może być spowodowane przez stres, niewyrażanie emocji, chowanie urazy, żal, nadmierne rozpamiętywanie .
A jedną z pierwszych oznak zaburzeń funkcjonowania Wątroby są problemy emocjonalne związane z gniewem i złością. Jeżeli emocje te są tłumione przez długi czas bez możliwości ich przekształcania sytuacja ta może doprowadzić nawet do depresji. Jeśli zbagatelizujemy pierwsze oznaki emocjonalne niezrównoważonej Wątroby, wówczas pojawią się dolegliwości na poziomie fizycznym (bóle w krzyżu, bóle głowy, huczenie/dzwonienie w uszach, pogorszenie wzroku, suchość gałek ocznych, uczucie pełności w nadbrzuszu, wymioty, zaparcia, biegunki, zaburzenia w trawieniu, zwiększone zmęczenie, suchość skóry, twarzy o szarym kolorze, miękkie, słabe i kruche paznokcie, choroby ścięgien, stawów i tkanki łącznej). Długotrwały stan dysharmonii Wątroby może doprowadzić do wielu poważnych schorzeń tj. nadciśnienie, zaburzenia menstruacyjne, przerost prostaty, stany zapalne różnych organów.
Jak zatem powinna wyglądać dieta na Wątrobę, szczególnie jeżeli zauważyliśmy nadmiar powyższych emocji?
Otóż nie ma jednej ogólnej diety wspierającej Wątrobę, wszystko zależeć będzie od innych objawów towarzyszących. Uogólniając można powiedzieć, że Wątroba „lubi” dietę łatwostrawną, czyli wszystkie pokarmy, które są zielone, szpinak, kiełki warzywne, karczochy, brokuły, kalarepa, sałata rzymska. Świetnie zadziałają zboża takie jak orkisz, żyto, jęczmień, proso. Korzystnie zadziałają też znamiona kukurydzy np. przy nadciśnieniu. Warto również zwrócić uwagę na herbaty kwiatowe, szczególnie herbatę z pączków róży, która będzie wspierała cyrkulację energii i uwalniała wszelkie zastoje np. w PMS u kobiet.
Końcowe uwagi do zapamiętania:
- Według analizy astrologicznej Raymonda Lo na 2025, rok drewnianego węża yin. Drewno yin reprezentuje narząd wątroby i gniewny nastrój. Ogień w ludzkim ciele jest związany z krążeniem serca i krwi oraz stanem zapalnym. Lata ognia ułatwi przybieranie na wadze, przyniesie otyłość i cukrzycę.
Oznacza to, że w tym roku jesteśmy narażeni na powyższe problemy zdrowotne. Jedni bardziej , inni mniej ale zawsze warto zadbać o właściwą dietę, sen i psyche a nic z tego nas nie dosięgnie. - Chronobiologia potwierdza, że Wątroba cechuje się cyklicznym rytmem wydzielania glikogenu i bilurbiny. Glikogen jest zmagazynowaną forma glukozy, która jest uwalniana do krwiobiegu gdy spada jej poziom. Bilirubina to ważny składnik żółci.
- TCM zakłada, że gniew wątrobie szkodzi, doprowadzając do jej zastoju co może prowadzić do tworzenia kamieni, złogów w drogach żółciowych i pęcherzyku żółciowym, oraz wewnętrznego wiatru. Ale też do zaburzeń w glikogenolizie i otyłości brzusznej związanej też z chorobami sercowo-naczyniowymi, otłuszczeniem wątroby i in.
Dlatego zadbaj o swoje zdrowie na wielu poziomach stylu życia . Szczególnie ważna jest odpowiednia dieta i zdrowy sen
Zatem, skoro ciało można leczyć pożywieniem, również emocje mogą ulec stabilizacji poprzez odpowiednią dietę. Do właściwej równowagi ciała i psychiki nieodzowny jest również ruch oraz właściwe kontakty rodzinne i społeczne.
Złość, choć naturalna, staje się szkodliwa, gdy jest długotrwała, intensywna lub niekontrolowana. Kluczowe jest nauczenie się jej rozpoznawania i radzenia sobie w sposób zdrowy dla ciała i umysłu.